مقدمه
کلاه زرد تفکر ـ مزیت ها برای درخشندگی و روشنایی است. نفع شخصی یا منفعت طلبی، اساسی قوی برای مثبتاندیشی است. کلاه زرد تفکر، نیازی به چنین انگیزشهایی ندارد. کلاه زرد ابزار سنجیدهای است که متفکر آن را از روی اراده و عامدانه بر میگزیند. جنبهی مثبت آن، این نیست که در نتیجه، مزایا را میبینیم، بلکه جنبهی مثبت آن، این است که کلاه زرد و مثبت اندیشی و توجه به مزایا را مقدم بر امور دیگری میکنیم. متفکر کلاه زرد را بر سر میگذارد و سپس الزامات مثبت اندیشی و خوش بینی را پی میگیرد.
گرچه کلاه زرد مثبت گراست ولی به اندازهی کلاه سفید یا کلاه سیاه به نظم و ترتیب در استفاده از آن نیازمندیم. منظور از کاربرد کلاه زرد، صرفاً این نیست که ارزیابی مثبتی از هر آن چه به ذهن مان خطور کرد داشته باشیم بلکه این روش یک پژوهش ارادی و آگاهانه است برای نکات مثبت، البته گاهی این پژوهش ممکن است بینتیجه باشد.
ارتباط کلاه زرد تفکر با خلاقیت
کلاه زرد تفکر به طور مستقیم با خلاقیت سروکار ندارد. جنبهی خلاق تفکر به طور خاص با کلاه سبز پیوند میخورد.
کاملاً درست است که جنبهی مثبت کلاه زرد، برای نیل به خلاقیت لازم و ضروری است و همچنین درست است که ارزیابی مثبت و جنبهی سازندهی کلاه زرد تفکر، برای نیل به خلاقیت حیاتی است. با این همه، کلاه زرد و کلاه سبز به طور کامل از هم متمایز هستند.
کاربرد مؤثر عقاید کهنه تمرین خوبی در کلاه زرد است. کلاه زرد به رفتار مثبت برای انجام خوب کارها مرتبط است. کارآمدی به جای نوگرایی چیزی است که کلاه زرد تفکر، تماماً برای آن است.
کلاه زرد به میزان زیادی به پیدایش امور مربوط میگردد. کلاه زرد ممکن است به بیان عقیدهای منجر شود که در جای دیگر ابراز شده بود و موضوع جلسهی ما نیز موجب تحریک آن شده است. همچنین کلاه زرد به ایجاد روشهای متنوعی برای حل یک مسئله منجر میشود و حتی ممکن است به معرفی فرصتهایی بپردازد، اما نمیتواند به تغییر روشهای اجرا، تغییر مفاهیم و ادراکات بیانجامد. این از وظایف کلاه سبز است.
دلایل و پشتیبانی های منطقی
اگر دلایلی ارائه نشوند، «احساس خوشایند» میتواند تحت کلاه قرمز قرار گیرد، به مثابهی یک احساس محض، یک ادراک یا یک ظن. کلاه زرد تفکر باید بسیار فراتر از این باشد.
کلاه زرد دربرگیرنده ی ارزیابی مثبت است. متفکر تحت کلاه زرد باید منتهای کوشش خود را به کار گیرد تا بیش ترین دلایل حمایتی ممکن را برای خوش بینی خود تدارک ببیند. این تلاش و کوشش باید آگاهانه و جامع باشد ولی تفکر با کلاه زرد نباید محدود به موضوعاتی شود که حاوی توجیهات کاملی است. به بیان دیگر، باید کوشش همه جانبهای به عمل آید تا این خوش بینی توجیه پذیر شود. اما اگر این سعی و همت با شکست رو به رو شد، موضوع همچنان میتواند به عنوان یک فرضیه باقی بماند. تأکید بر کلاه زرد تفکر به دلیل قدرت تفحص و گمانه زنیهای مثبت آن است.
گمانه زنی ها
گمانه زنیها با حدسیات و انتظارات سروکار دارند. سرمایه گذاران در طبع خود و گمانهای سوداگرانه شان سیر میکنند. هر سوداگری باید حسی قوی از منافع بالقوه و نیز امید و انتظار از آینده داشته باشد.
در عمل تفاوت زیادی میان برداشت ها و قضاوتهای عینی و قصد صِرف برای یافتن ارزشهای مثبت وجود دارد. همین جاست که جنبهی راه گشا و پیش روی کلاه زرد نمایان میشود که من آن را با واژهی تفکر سوداگرانه یا گمانه زنی نام گذاری میکنم.این جنبهی گمانه زنی کلاه زرد تفکر، یک فرصت ناب برای تفکر است که فراتر از حل مشکلات و نیل به پیشرفت میرود. مردم مجبور به حل مشکلات شان هستند ولی تا به حال کسی مجبور به یافتن فرصت های نو نشده است. گرچه، در صورت تمایل، همه، برای یافتن فرصت ها آزادی عمل دارند
از نقطه نظر تفکر سوداگرانه و گمانه زنی، کلاه زرد تفکر با بهترین سناریوی ممکن و حداکثر منافع رو به رو است و سرانجام، کلاه سیاه تفکر می تواند مشخص کننده ی نقاط شک و تردید باشد.بخشی از کارکرد گمانه زنی و سوداگرایانه ی کلاه زرد تفکر، جست و جو برای یافتن تغییرات احتمالی است.هیجانات و محرک ها در بینش ها و نگرش ها خیلی فراتر از یک داوری و برداشت محض هستند. بینش و نگرش مسیر و جهت تفکر و عمل را تعیین می کند و این جنبه ی دیگری از کلاه زرد است.
نتیجه گیری
کلاه زرد بیش از یک داوری و برداشت محض و یک اظهارنظر ساده است. این کلاه، یک نشانهی رفتاری است که فراتر از موقعیتهایی میرود که توأم با امیدواریها و انتظارات مثبت است. کلاه زرد تفکر نگاهی اجمالی از منافع و ارزشهای ممکن به ما میدهد. به محض این که نگاه اجمالیای تحت کلاه زرد به قضایا بیندازیم، پژوهش و تحقیق در جهت آن انجام می گیرد.
کلاه زرد مثبت گرا و سازنده است. رنگ زرد نمایانگر نور آفتاب است که وضوح و خوش بینی را به دنبال دارد.کلاه زرد تفکر به ارزیابی های مثبت مربوط می شود، همان طور که کلاه سیاه تفکر، به ارزیابی های منفی مربوط است.این کلاه طیف وسیعی از مثبت گرایی را در برمی گیرد، به طوری که دامنه ی آن از یک سو با عمل گرایی منطقی آغاز می شود و از سوی دیگر به تخیلات، تصورات و انتظارات و امیدها پایان می یابد.
کلاه زرد میتواند سوداگر و گمانه زن و در جست و جوی فرصتها باشد. همچنین این کلاه ورود به بینش ها و تصورات را ممکن می سازد. کلاه زرد تفکر تنها به رضایتمندی و خوشحالی توجه نمیکند و در ارتباط مستقیم با ایجاد عقاید نو نمیباشد. این کلاه سازنده و زایاست. از منظر کلاه زرد تفکر برخی نظرات و پیشنهادهای ملموس و واقعی میتوانند مطرح شوند. کلاه زرد به تحقق امور کارآمدی نظر دارد و کلاه تفکر سازنده است.
Reference: Debono, Edward. (1999) Six Thinking Hats